اثر روی و شوری بر رشد، ترکیب شیمیایی و بافت آوندی گندم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان

2 استاد دانشگاه تربیت‌ مدرس

چکیده

به منظور بررسی اثر شوری و روی بر رشد، ترکیب شیمیایی و تغییرات بافت آوندی در ساقه گندم
(Triticum aestivum L.) تعداد 20 نمونه خاک از مناطق مختلف استان خراسان انتخاب گردید. سپس طی آزمایش گلخانه‌ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اثر مصرف صفر و 10 میلی‌گرم در کیلوگرم روی بصورت سولفات روی (ZnSO4.7H2O) و دو سطح شوری صفر (آب مقطر) و 100 میلی‌مول بر لیتر (معادل dS m-113) محلول تهیه شده از NaCl + CaCl2 با نسبت اکی‌والان یکسان بر روی گندم مطالعه گردید. نتایج نشان داد که بطور میانگین وزن خشک اندام هوایی با افزایش مصرف روی به میزان 3/8 درصد زیاد گردید، در حالی که شوری موجب کاهش وزن خشک به میزان 5/61 درصد شد. مصرف روی در شرایط شور توانست، وزن خشک اندام هوایی را 5/4 برابر بیش از شرایط غیر شور افزایش دهد. شوری وزن خشک ریشه را نیز بطور معنی‌داری کاهش داد. در مقابل مصرف روی اگرچه وزن ریشه را به میزان 3/4 درصد افزایش داد ولی این تغییر معنی‌دار نبود. علاوه براین غلظت و جذب روی در اندام هوایی گندم بر اثر مصرف روی افزایش و با شوری کاهش یافت. شوری همچنین موجب گردید تا از غلظت پتاسیم و کلسیم به میزان 60 و 8/56 درصد در اندام هوایی کاسته گردد. غلظت سدیم با افزایش شوری 56 درصد زیاد گردید، ولی با مصرف روی در حدود 44 درصد کاهش یافت. روی همچنین با محدود نمودن جذب سدیم، نسبت K+/Na+ و Ca2+/Na+ را در اندام هوایی افزایش داد. از طرفی شوری موجب تغییرات ساختمانی در ساقه و بافت آوندی گیاهان تحت تنش شد، بطوری که بر اثر شوری دستجات آوندی کمتر و از اندازه آن نیز کاسته شد، ولی مصرف روی تشکیل دستجات آوندی را در گیاهان تحت تنش شوری بهبود داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effects of Zinc and Salinity on Growth, Chemical Composition and Vascular Tissues of Wheat

نویسندگان [English]

  • P. Keshavarz 1
  • M.J. Malakouti 2
1 Researcher, Khorasan Agricultural and Nat. Resources Research Center
2 Professor, Tarbiat Modarres University, respectively.
چکیده [English]

To investigate the salinity and zinc (Zn) effect on growth, chemical composition and vascular tissues in wheat (Triticum aestivum) stem, twenty calcareous soil samples were collected from different regions of Khorasan Province, Iran. A factorial pot experiment was carried out as a randomized complete block design with three replications. Treatments were two levels of salinity (0 and 100 mM prepared with the same equivalents of NaCl and CaCl2) and two levels of Zn(0 and 10 mg kg-1 ). The results showed that shoot dry matter increased with Zn application (8.3%), but decreased with salinity (61.5%). Application of 10 mg kg-1 Zn, increased shoot dry matter by 4.5 fold in saline condition as compared with to          non-saline conditions. Salinity decreased root dry matter significantly. Zn application increased root dry matter (4.3%), but it was not statistically significant. Shoot/root ratio was enhanced with increasing salinity and Zn level. Zn application increased Zn concentration and uptake in shoot, but salinity reduced them. Na+ concentration increased in plants under salinity stress (56%), while it was lowered with application of Zn (44%). K+/Na+  and  Ca2+/Na+  ratios in shoots increased with Zn application . Salinity induced structural changes in stem. Fewer xylem vessels with smaller size were observed in stressed plants. Zn improved growth and enhanced vascular tissues in comparison with stressed plants grown at the same salinity. level 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • Zinc
  • Salinity
  • Vascular tissues

مراجع

  1. احمدی، م. 1382 . تأثیر شوری آب آبیاری و مصرف روی بر خصوصیات خاک، عملکرد و اجزا عملکرد و ترکیب شیمیایی گندم. پایان نامه کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
  2. صالح، ج. تأثیر سطوح شوری و سطوح و منبع روی بر رشد و ترکیب شیمیایی برنج و باقلا. پایان نامه کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز.
  3. عسکری، ح. 1378. بررسی ویژگیهای آگرونومیک و ترکیب شیمیایی ذرت (Zea mays L.)، آفتابگردان (Helianthus annuus L.)، سورگوم (Sorghum Bicolor L. Moench) و کنجد (Sesamum indicum L.) در مقادیر مختلف سدیم کلراید و ازت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز.
  4. ملکوتی، م. ج.، پ. کشاورز، س. سعادت و ب. خلد برین. 1382. تغذیه گیاهان در شرایط شور. معاونت امور باغبانی، وزارت جهاد کشاورزی.233 ص.
  5. Alpaslan, M., Inal, A. Gunes, A. Cikili, Y. and Ozcan, H. 1999. Effect of zinc treatment on the alleviation of sodium and chloride injury in tomato (Lycopersicum esculentum Mill. c.v. lale) grown under salinity.Tr. J. Botany.23: 1-6
  6. Cakmak, I. T. and Marschner, H. 1988. Increase in membrane permeability and exudation in roots of zinc deficient plants. J. Plant Physiol. 132: 356-361.
  7. Cusido, R.M., Palanzon, J. Altabella, T. and Morales, C. 1987. Effect of salinity on soluble protein, free amino acids and nicotine contents in Nicotiana rustica Plant Soil. 102: 55-60
  8. El-Fouly, M. M., Zeinab, M. M. and Zeinab, A. S. 2001. Micronutrient spray as a tool to increase tolerance of faba bean and wheat plants to salinity. XIV International Plant Nutrition Colloquium. P. 422- 423. Hanover, Germany.
  9. Feigin, A. 1985. Fertilization management of crops irrigated with saline water. Plant Soil, 89:285-299
  10. Francois, L. E., Grieve, C. M. Mass, E. V. and Lesch, S. M. 1994. Time of salt stress affects growth and yield components of irrigated wheat. Agron. , 86:100-107
  11. Gadallah, M. A. and Ramadan, T. 1997. Effects of zinc and salinity on growth and anatomical structure of Carthamus tinctorius L. Biologia Plantarum, 39: 411-418.
  12. Grattan, S. R. and Grieve, C. M. 1992. Mineral nutrient acquisition and response by plants grown in saline environment. Agric. Ecosyst. Environ., 38:275-300.
  13. Gunes, A., Inal, and Alpaslan, M. 1996. Effect of salinity on stomatal resistance, proline and mineral composition of pepper. J. Plant  Nutr. 19:389-396.
  14. Gupta, V. K. and Gupta, S. P. 1984. Effect of zinc sources and levels on the growth and Zn nutrition of soybean in the presence of chloride and sulphate salinity. Plant Soil, 81:299-304.
  15. Hassan, N. A. K., Drew, J. V. Knudson, D., and Olsen, R. 1970. Influence of soil salinity on production of dry matter and uptake and distribution of nutrients in barley and corn : I. Barley. Agron. J. 62: 43-45.
  16. Khoshgoftarmanesh, A. H., Jaaferi, B. and Shriatmadari, H. 2002. Effect of salinity on Cd and Zn availability.17th World Congress of Soil Science,Thailand.
  17. Page, A. L., Chang, A. C. and Adriano, D. C. 1996. Deficiencies and toxicities of trace elements. In: Agricultural salinity assessment and management. No. 71 ed. Tanji, K. K. pp. 138-160. American Society of Civil Engineers, New York.
  18. Parker, D. R., Aguilera, J. J. and Thompson, D. N. 1992. Zinc-phosphorus interactions in two cultivars of tomato(Lycopersicon esculentum L.,) grown in chelator-buffered nutrient solutions. Plant Soil, 143: 163-177.
  19. Qadir, M., Qureshi, R. H., and Ahmed, N. 1997. Nutrient availability in a calcareous saline-sodic soil during vegetative bioremediation. Arid Soil Res., 11: 343-352.
  20. Ravikovitch, S. and Navrot, J. 1974. The effect of managanese and zinc on saline soil. Soil Sci., 121: 25-31.
  21. Verma, T. S. and Neue, H. U. 1984. Effect of soil salinity level and zinc application on growth, yield and nutrient composition of rice. Plant Soil, 82: 3-14.
  22. Villa-Castorena, M., Ulery, A. L., Caalan-Valencia, E. A. and Remmenga, M.D. 2003. Salinity and nitrogen rate effects on the growth and yield of chile pepper plants. Soil Sci. Soc. Am. J. 67: 1781-1789.
  23. Welch, R. M., Webb, M. J. and Lonegaran, J. F. 1982. Zinc in membrane function and its role in phosphorus toxicity. In: Proc. 9th International Plant Nutrition.Coll. Ed.A Scaife A. pp. 710-715
  24. Wilson, C., Read, J. J. and Abokassem, E. 2002. Effect of mixed-salt salinity on growth and ion relations of quinoa and a wheat variety. J. Plant Nutr. 25: 2689-2704
  25. H. 1998. Salinity effects on growth and on uptake and distribution of sodium and some essential mineral nutrients in sesame. J. Plant Nutr., 21: 1439-1451.
پژوهش های خاک
دوره 19، شماره 1
خرداد 1384
صفحه 113-121

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار