اثرات اصلی خاک فسفات، گوگرد و باکتری تیوباسیلوس بر شاخص های عملکرد محصول ذرت و اثرات باقیمانده آن بر عملکرد محصول جو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرکرد

2 استاد دانشگاه تربیت مدرس

3 استاد واحد علوم و تحقیقات تهران

4 استاد پژوهش سازمان ترویج، آموزش و تحقیقات کشاورزی

5 استاد پژوهش سازمان انرژی اتمی ایران

چکیده

به منظور بررسی اثرات گوگرد و باکتری تیوباسیلوس برقابلیت جذب فسفر از منبع خاک فسفات و مطالعه اثرات باقیمانده تیمارها، آزمایشی در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی در دو بخش مزرعه‌ای با 5 تیمار در سه تکرار در کرتهای به مساحت 15 متر مربع طی سالهای 1380 تا 1382 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: Control:Tl= شاهد (بدون استفاده از کود فسفاتی)، TSP:T2 = فسفر از منبع سوپرفسفات تریپل (به میزان150 کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل براساس آزمون خاک)، Ap:T3 = فسفر از منبع خاک فسفات (به میزان 3/196 کیلوگرم در هکتار خاک فسفات که براساس کمیت فسفر مصرفی از منبع سوپرفسفات تریپل و درصد خلوص فسفر در نمونه خاک  فسفات مصرفی محاسبه گردید(، Ap+Sul:T4 = فسفر از منبع خاک فسفات به همراه گوگرد، :T5 Ap+Sul+Th = فسفر از منبع خاک فسفات به همراه گوگرد و باکتری تیوباسیلوس (در این تحقیق گوگرد به میزان 3/33 درصد وزن خاک فسفات مصرفی معادل4/65 کیلوگرم در هکتار و باکتری thiooxidans.‌ Thiobacillus به میزان 3/3 درصد وزن خاک فسفات مصرفی معادل 5/6 کیلوگرم در هکتار مورد استفاده قرار گرفت، نمونه مورد استفاده دارای جمعیت 107× 8/3 باکتری در هر گرم بود). بخش اول اجرای تحقیق با کشت گیاه ذرت (Zea mays L.) به منظور مطالعه اثرات اصلی تیمارها و بخش دوم اجرای تحقیق با کشت گیاه جو (Hordeum vulgare L.) به منظور مطالعه اثرات باقیمانده تیمارها اجرا گردید. شاخص‌های مورد نظر برای محصول ذرت شامل عملکرد خشک، درصد ماده خشک در بوته، سرعت رشد گیاه، مقادیر فسفر و روی در برگ، عملکرد فسفر کل، کارایی زراعی نسبی، مقدار فسفر قابل جذب خاک و شاخص های مورد نظر برای محصول جو شامل عملکرد کاه، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و کارایی زراعی نسبی تیمارها بود. نتایج این بررسی نشان داد که اثرات اصلی تیمارها (برای محصول ذرت) بر درصد ماده خشک در بوته و کارایی زراعی نسبی در سطح احتمال یک درصد و بر عملکرد خشک و سرعت رشد گیاه در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار گردید ولی بر مقدار فسفر و روی در برگ، عملکرد فسفر کل و فسفر قابل جذب خاک تأثیر معنی‌دار نداشت. اثرات باقیمانده تیمارها (برای محصول جو) بر عملکرد کاه در سطح احتمال پنج درصد معنی دار گردید ولی بر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و کارایی زراعی نسبی تأثیر معنی دار نداشت. نتایج این تحقیق نشان داد که اثرات اصلی خاک فسفات به همراه گوگرد و تیوباسیلوس باعث ارتقاء عملکرد خشک (به میزان 8/26 درصد) و درصد ماده خشک (به میزان 13 درصد)، و اثرات باقیمانده همین تیمار باعث ارتقاء عملکرد کاه (به میزان2/15 درصد) در مقایسه با سوپر فسفات تریپل گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Main and Residual Effects of Phosphate Rock, Sulfur and Thiobacillus spp Bacteria on Yield Indices of Corn and Barley

نویسندگان [English]

  • R. Iranipour 1
  • M. J. Malakouti 2
  • M. J. Abedi 3
  • A. Sajadi 4
  • H. Ghafourian 5
1 Assistant Professor, Agricultural And Natural Resources Research Center Of Shahrekord
2 Professor, Tarbiat Modarres University
3 Professor Science and Research Campus Of Azad University, Tehran
4 Professor, Extension, Education and Agricultural Research Organization
5 Professor, Atomic Energy Organization of Iran
چکیده [English]

The following experiments were conducted on two phases, on 2001-2003 arranged in randomized complete block design in order to study sulfur and Thiobacillus thioxidans L. on phosphorus availability of phosphate rock. The 1th phase of these experiments was performed on farm to study the main effects of treatments on corn crop, and 2th phase was carried out on farm to study the residual effects of treatments on barley crop. Following parameters were determined after crop harvesting in each phase: crop yield (dry matter yield of corn, straw yield, grain yield, harvesting index, and thousands grain weight of barley), dry matter percentage (DMP), crop growth rate (CGR), P and Zn content in leaf, relative agronomic efficiency (RAE), total phosphorus yield (TPY) and soil available phosphorus (Pava) measured for corn crop. The following results have been obtained: Main effects of treatments on dry matter percentage (DMP) and relative agronomic efficiency (RAE), were statistically significant at 1% level and main effects of treatments on dry matter yield (DMY) and crop growth rate (CGR) were significant at 5% level, but the main effects of treatments on P and Zn content in leaf, total phosphorus yield (TPY) and P(ava.) were not significant.Residual effects of treatments on straw yield were statistically significant at 5% level but the residual effects of treatments on grain yield and thousands grain weight, harvesting index and relative agronomic efficiency were not statistically significant. The results of this research showed that phosphate rock with sulfur and Thiobacillus spp, increased and yield indices of corn and barley crops, but for main and residual effects, treatments with sulfur and Thiobacillus spp had more effects than treatments with sulfur alone. Therefore, we can recommend treatments with sulfur and Thiobacillus spp for increasing main and residual effects on corn and barley crops.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Phosphate rock
  • Sulfur
  • Thiobacillus spp

مراجع

  1. امامی، عاکفه. 1375. روش های تجزیه گیاه. نشریه فنی شماره 982، موسسه تحقیقات خاک و آب. نشریه آموزش کشاورزی، کرج، ایران.
  2. بشارتی کلایه، حسین و ناهید صالح راستین. 1379. تأثیر مصرف گوگرد و مایه تلقیح باکتری‌های تیوباسیلوس بر مقدار آهن و روی جذب شده توسط ذرت در شرائط گلخانه، مجله خاک و آب، شماره 7، جلد 12، 72-63 ، تهران، ایران.
  3. بشارتی کلایه، حسین. 1377. بررسی اثرات کاربرد گوگرد همراه با گونه‌های تیوباسیلوس در افزایش جذب برخی از عناصر غذایی در خاک، پایان‌نامه کارشناسی‌ ارشد خاکشناسی، دانشگاه تهران، کرج، ایران 176 صفحه.
  4. بشارتی کلایه، حسین. 1379. اکسایش گوگرد در خاک و بهینه‌سازی شرائط خاک جهت افزایش اکسایش آن. مجله خاک و آب، شماره 7، جلد 12، 114- 106، تهران، ایران.
  5. لطف‌الهی، محمد، محمد جعفر ملکوتی، کاظم خاوازی و حسین بشارتی کلایه. 1379. ارزیابی روشهای مصرف خاک فسفات در افزایش عملکرد ذرت علوفه‌ای در کرج، مجله علمی پژوهشی خاک و آب، ویژه نامه تیوباسیلوس، جلد 12، شماره 11، صحفات 55 تا 59، موسسه تحقیقات خاک و آب، تهران، ایران.
  6. نورقلی‌پور. فریدون، محمد جعفر ملکوتی و کاظم خاوازی. 1379. نقش باکتری‌های تیوباسیلوس و حل کننده فسفات و تفاله چای در تأمین فسفر مورد نیاز ذرت از خاک فسفات، مجله خاک و آب، ویژه نامه مصرف بهینه کود، جلد 12، شماره 14، 250- 243. تهران، ایران.
  7. Abedi ,M . J., and Talibudeen. 1974. The calcareous soils of Azerbaijan. II- Phosphate Status. J. Soil Sci.25:3: 373-383
  8. Besharati, H., F. Nourgholipour, M. J. Malakuti, and K. Khavazi. 2001. Direct application of Phosphate rock to Iran culcareous soils. International meeting on direct application of Phosphate rock and related appropriate technology-latest development and practical experiences. Kuala Lumpur. Malaysia. Pp: 277-279.
  9. Chien, S. H., R.G.Menon and K. S. Billingham. 1996. Phosphorus availability from phosphate rock as enhanced by water-soluble phosphorus. Soil Sci. Soi. Am. J., 60: 1173-1177
  10. Ghani, A., S. S. S. Rajan, and A. Lee. 1994. Enhancement of phosphate rock- solubility through biological process. Soil Bio. Biochem, 26: 127-136.
  11. Kelly, D. P. and A. P. Harrisson.1984. Genus Thiobacillus. In: Staley, J. T. (ed.) Bergey,s Manual of Systematic Bacteriology. 9th Williams and Wikins, Baltimore.
  12. Khavazi, K., H. Beshrati, F. Nourgholipour and M. J. Malakouti. 2001. Effect of thiobacillus bacteria on increasing phosphorus availability from Phosphate rock for corn grown on calcareous soils of Iran. International meeting on direct application of Phosphate rock and related appropriate technology latest development and practical experiences. Kuala lLumpur. Malaysia. Pp: 280-284.
  13. Kittams, H. A., and O. J. Attoe. 1987. Availability of phosphorus in phosphate rock sulfur fusion. Agron. J, 57: 331-334.
  14. Pathiratan, L. S. S. U. P. De, S. Waidyanatha, and O. S. Peries. 1989. The effect of apatite and elemental sulfur mixtures on the growth and P content of centrocema pubescen Fert. Res, 21: 37-43.
  15. Paul, E. A and F. E. Clark. 1996. Soil Microbiology and Biochemistry. Academic Press  P: 290-309
  16. Rajan, S. S. S. 1982. Influence of phosphate rock reaction and granule size on the effectiveness of biosuper. Fert. Res. 3: 3-12.
  17. Rosa, M. C., J. Muchovaj, and V. H. Alvarez. 1989. Temporal relation of phosphorus fraction in an oxisol amended with phosphate rock and thiobacillus thiooxidans. Soil Sci. Soc. Am. J. 53: 1096-1100
  18. Rupela, O. P., and P. Tauro. 1973. Utilization of thiobacillus to reclaim alkali soils. Soil Bio. Biochem. 5: 899-901
  19. Schofield, P.E., P. Gregg, and J. K. Syers. 1981. Biosuper as a phosphate fertilizer (a glasshouse evaluation). New Zealand Exp. Agri. 9:63-97.
  20. Swaby, R. J. 1975. Biosupe- Biological Superphosphate. In: McLachlan, K. D. (ed.) Sulfur in Australian Agriculture. Sydney University Press, Sydney.
  21. Vishniac, W. and M. Santer. 1957. The Thiobacilli. Bacteriol. Rev., 21: 195-213.
  22. Wainright, M. 1984. Sulfur oxidation in soils. Advances in Agronomy, 37: 349-396.
پژوهش های خاک
دوره 21، شماره 2
اسفند 1396
صفحه 191-200

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار