تأثیر خاک فسفات همراه با گوگرد و ریزجانداران بر عملکرد و ترکیب شیمیایی کلزا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد- دزفول

2 استادیار پژوهش موسسه تحقیقات خاک و آب

3 دانشیار گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه ملا ثانی اهواز

چکیده

کاربرد مستقیم خاک فسفات به عنوان یک کود فسفره که از ساده‌ترین وکم هزینه‌ترین روش‌های تأمین فسفر گیاه محسوب می‌شود، در خاکهای آهکی به علت حلالیت ناچیز خاک فسفات چندان موثر نبوده و ثمربخش نیست. کاربرد خاک فسفات مخلوط شده با گوگرد و مواد آلی و مصرف خاک فسفات همراه با میکروارگانیسم‌های مختلف و از جمله حل کننده‌های فسفات، اکسید کننده‌های گوگرد و قارچ های میکوریزی، از جمله روش های مستقیم کاربرد خاک فسفات به شمار می‌روند. تحقیق حاضر در مزرعه آزمایشی مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد دزفول با هدف استفاده مستقیم از خاک فسفات به منظور تأمین فسفر مورد نیاز کلزا،. به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 8 تیمار و سه تکرار در یک خاک آهکی اجرا گردید، که تیمارها شامل: شاهد، کود سوپرفسفات تریپل (80 کیلوگرم در هکتار)، خاک فسفات (160 کیلوگرم در هکتار)، خاک فسفات +مواد آلی، خاک فسفات+ موادآلی + مایه تلقیح باکتریهای حل کننده فسفات، خاک فسفات + گوگرد + مایه تلقیح تیوباسیلوس، خاک فسفات + گوگرد + موادآلی، خاک فسفات + گوگرد + مایه تلقیح تیوباسیلوس + موادآلی بودند. پس از عملیات تهیه زمین، در کرتهایی به ابعاد 7×3 متر تیمارها اعمال شدند. نیتروژن (اوره)، پتاسیم (سولفات پتاسیم) و روی (سولفات روی) در تمام کرت‌ها بر اساس آزمون خاک یکنواخت مصرف گردیدند. بذور کلزا با فاصله 20 سانتی‌متری روی پشته‌هایی به فواصل 60 سانتی‌متر کاشته شدند. در طی مراحل رشد گیاه، عملیات داشت در همه واحدهای آزمایشی یکنواخت صورت گرفت. پس از کامل شدن دوره رشد گیاه، برداشت گیاه انجام شد و عملکرد دانه، عملکرد کاه، تعداد بوته در کرت، تعداد غلاف در هر بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزاردانه، درصد روغن و پروتئین دانه و همچنین میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم، گوگرد، آهن، روی، مس و منگنز در دانه و بخش هوایی اندازه‌گیری شدند. بیشترین عملکرد دانه و کاه از تیمار سوپرفسفات تریپل (تیمار2) بدست آمد که در مقایسه با شاهد عملکرد دانه و کاه را به ترتیب 60 و 92 درصد افزایش داد. تیمار خاک فسفات + گوگرد + ماده آلی + مایه تلقیح تیوباسیلوس (تیمار8) در مقایسه با شاهد عملکرد دانه و کاه را به ترتیب 38 و 70 درصد افزایش داد و تنها تیماری بود که با تیمار کود سوپرفسفات در یک سطح آماری قرار گرفت و با سایر تیمارها تفاوت معنی‌دار نشان داد. از لحاظ وزن هزاردانه، تعداد دانه در غلاف، تعداد بوته در مترمربع، تعداد غلاف در بوته و درصد پروتئین دانه تفاوت معنی‌دار بین تیمارها مشاهده نشد. تیمار 8 با 39 درصد افزایش روغن دانه، بعد از تیمار 2 حائز بیشترین درصد روغن دانه بود. در مجموع تیمارهای حاوی گوگرد در مقایسه با تیمارهای بدون گوگرد درصد روغن بیشتری داشتند و این برتری در مورد برخی از تیمارها معنی‌دار بود. از لحاظ غلظت نیتروژن، پتاسیم، گوگرد، آهن، روی، مس و منگنز برگ و دانه، تفاوت معنی‌داری بین تیمارهای مختلف مشاهده نشد ولی تیمارهای 8 و 2 نسبت به سایر تیمارها از لحاظ شاخص‌های مذکور برتری نشان دادند. از لحاظ نیتروژن، فسفر، پتاسیم، گوگرد، روی، آهن، مس و منگنز جذب شده توسط دانه، تیمار 2 و تیمار 8 با دارا بودن بیشترین مقادیر، در یک سطح آماری قرار گرفته و تفاوت آنها با شاهد معنی‌دار بود. بررسی روند تغییرات فسفر خاک نیز نشان داد که 2 ماه بعد از اعمال تیمارها فسفر قابل جذب خاک به حداکثر رسیده و پس از اندکی کاهش در تمام تیمارها روند نسبتاً یکسانی را نشان داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Rock Phosphate Along With Sulfur and Microorganisms on Yield and Chemical Composition of Canola

نویسندگان [English]

  • S. Salim-pour 1
  • K. Khavazi 2
  • h.A. Nadian 3
  • H. Besharati 2
1 Scientific Staff, Safiabad Agricultural Research Center
2 Assistant Professor, Soil and Water Research Institute
3 Associate Professor, Molla Sani-e Ahvaz University
چکیده [English]

In order to evaluate rock phosphate direct application as a source of phosphorus for canola, a randomized complete block experiment with 8 treatments and 3 replications was carried out at Safiabad Agricultural Research Station of Dezful on a calcareous soil. The treatments included: T1= the control; T2= triple superphosphate (80 kg/ha); T3= rock phosphate (160 kg/ha); T4= rock phosphate + organic material; T5= rock phosphate + organic material + inoculum of phosphate solubilizing bacteria; T6= rock phosphate + sulfur + Thiobacillus inoculum; T7= rock phosphate + sulfur + organic materials; T8= rock phosphate + sulfur + Thiobacillus inoculum + organic materials. After preparing soil for cultivation plots were made measuring 37m followed by the application of experimental treatments as described. The major nutrients, nitrogen (as urea), potassium (as potassium sulfate) and zinc (as zinc sulfate) were applied at rates based on soil tests equally on all plots. Canola seeds were planted 20 cm apart on ridges 60 cm a part. Cultivation practices were applied uniformly in each plot during the growing season. Plants were harvested at the end of the growing season when the seed yield, straw yield, number of bushes per plot, number of pods per plant; number of seeds per pod, thousand kernel weight, the oil and protein content of seeds as well as the concentrations of phosphorus, potassium, sulfur, iron, zinc, copper, and manganese in the seeds and shoots were determined.The highest seed and straw yields were obtained with triple super phosphate (T2) which increased the seed and straw yields by 60 and 92% respectively as compared with the control. Treatment 8, rock phosphate + sulfur + organic matter + Thiobacillus inoculum increased the seed and straw yield by 37.7 and 70 per cent respectively as compared to the control, which was the only treatment being statistically in the same category as triple superphosphate treatment but significantly different from other treatments. There were no significant treatment effects on the thousand kernel weight, number of seeds per pod, number of plants per square meter, number of pods per plant, or the protein content of the seeds. Treatment 8 increased seed oil content by 39.04% and was second only after treatment 2 with respect to improving seed oil content. As a whole treatments that contained sulfur, produced seeds with greatest percent oil which were significant in some cases. There were no significant differences with respect to the leaf and seed concentrations of nitrogen, potassium, sulfur, zinc, iron, copper and manganese among different treatments, however T8 and T2 performed superior to the other treatments with respect to the indices mentioned. T8 and T2 performed the best and were in the some statistical group with regard to significantly improving the uptake, by seeds, of nitrogen, phosphorus, potassium, sulfur, zinc, iron, copper and manganese as compared with the control. Data analysis on the trend of changes in soil available phosphorus also showed that 2 months after the application of the treatments available phosphorus reached a maximum level followed by a small decrease in every treatment and then followed a rather similar trend there after.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sulfur
  • Phosphate solubilizing
  • Thiobacillus inoculant
  • Canola
  • Rock phosphate
  1. بشارتی کلایه، ح. 1377. بررسی اثرات کاربرد گوگرد همراه با گونه های تیوباسیلوس در افزایش قابلیت جذب برخی از عناصر غذایی در خاک. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران. 176 صفحه.
  2. ملکوتی، م.ج. و غیبی، ن.1376. تعیین حد بحرانی عناصر غذایی استراتژیک و توصیه صحیح کودی در کشور. نشر آموزش کشاورزی، معاونت آموزش و تجهیز نیروی انسانی سازمان تات، وزارت کشاورزی، کرج، ایران.
  3. 2003. Elemental Sulfur. Part ll: Characterstics of S oxidation. URL: http//www.Back-To-basics.Net/agrifacts/pdf/b2b29b.pdf.
  4. Abd-Elmonem, E.A. and Amberger, A. 2000. Studies on some factors affecting the solubilization of P from rock phosphates. 6th International Collequm for the Optimization of Plant Nutrition. Cairo, Egypt.
  5. Anderson,D.L., Kussow, W.R. and Corey, P.B. 1985. Phosphate rock dissolution in soil: Indication from plant grown studies. Soil Sci. Soc. Am. J., 49:918-924.
  6. 1976. World wide study of fertilizer industry 1975-2001. Draft report prepared by the United Nation Industerial Development Organization (UNIDO). 16-18 Nov., Vienna,Austria.
  7. Barber, A. 1995. Soil nutrient bioavailability. John Wiley & Sons Inc.
  8. Basak, R. K., Halder, R. R. and Debnath, N. C. 1987. Efficiency of biosuper as fertilizer in sesame-rice cropping sequence in non-acid soil. Environ. Ecol., 5(3): 537-539.
  9. Chein, S.H., Menon, R.G. and Billingham, K.S. 1996. Phosphorus availability from phosphate rock as enhanced by water-soluble phosphorus. Soil Sci. Soc. Am. J., 60:1173-1177.
  10. Chien, S.H., Adams, F., Khasawneh, F.E. and Henao, K. 1987. Effects of combination of triple superphosphate and reactive phosphate rock on yield and phosphorus uptake by corn. Soil Sci. Soc. Am. J. 51:1656-1658.
  11. R. D., K. K. R. Bhardwaj., B. C. Marwah and B. R. Tripathi. 1986. Occurrence of phosphate dissolving bacteria in some soils North –West Himalayas under varying biosequence and climosequence. Journal of Society of Soil Science. 34:498-504.
  12. Habib, L., Chein, S.H., Carmona, G. and Henao, J. 1999. Rape response to a Syria phosphate rock and its mixture with triple superphosphate on limed alkaline soil. Soil Sci. plant Anal., 30:449-456.
  13. Hammond, L.L., S.H. Chien, A.H. Roy and A.U. Mokwunye. 1989. Solubility and agronomic effectiveness of partially acidulated phosphate rocks as influenced by their iron and aluminium oxide content. Fertilizer Research. 19:93-98.
  14. Kim, K. Y., G. A. McDonald and D. Jordan. 1998b. Effect of phosphate solubilizing bacteria and vesicular-arbuscular mycorrhizae on tomato growth and soil microbial activity. Biology and Fertility of Soils. 26: 79-87.
  15. Kittams, H. A. and Attoe, O. J. 1965. Availability of phosphorus in rock phosphate – sulfur fusion. Agron. J., 57:331- 334.
  16. Kucey, R. M. N. 1983. Phosphate solubilizing bacteria and fungi in various cultivated and virgin alberta Canadian journal of Soil Science. 63: 671-678.
  17. Narayansamy, G. and R. Biswas. 1998. Phosphate rock of India. Fertilizer News. 43:21-28.
  18. Rosa, M. C., J. Muchovej, J. Muchovej and V. H. Alvarez. 1989. Temporal relation of phosphorus fraction in an oxisol amended rock phosphate and Thiobacillus thiooxidans. Soil. Sci. Soc. Am. J., 53: 1096-1100.
  19. Sagoe, C.I., Ando, T., Kouno, K. and Nagaoka, T. 1998. Residual effects of organic acid treated phosphate rocks on some soil properties and phosphate availability. Soil Science and Plant Nutrition, 44:627-634.
  20. Schofield, P. E., Gregg, P. E. H. and Syers, J. K. 1981. Biosuper as a phosphate fertilizer: A glasshouse evaluation. Z. J. Expl. Agric., 9: 63-67.
  21. Sing, S. and K.K. Kapoor. 1992. Inoculation with phosphate solubilizing microorganisms and a vesicular mycorrhizal fungus improve s dry matter yield and nutrient uptake by wheat grown in a sandy soil. Biology and Fertility of Soils, 28:139-144.
  22. Spinks, J. W. T., and Barber, S. A. 1947. Study of fertilizer uptake using radioactive phosphorus. Sci. Agron., 27:145-155.
  23. Sundara, B., V. Natarajan, and K. Hari. 2002. Influence of phosphorus solubilizing bacteria on the changes in soil available phosphorus and sugarcane and suger yields. Field crop Research, 77:43-49.
  24. Sundara, B., V. Natarayan and K. Hari. 2001. Influence of phosphorus solubilising bacteria on soil available P-status and sugarcane development on a tropical vertisol. Proceeding of Interaction Society of Sugarcane Technology. 24: 47-51.
  25. Tabatabai, M. A. 1986. Sulfur in Agriculture. Am. Soc. Agron. Madison, , U. S. A.
  26. Tandon,V. and Prakash, A. 1998. Influence of soil inoculation with VAM and phosphorus solubilizing microorganisms on growth and phosphorus uptake in sesamum indicum. International Journal of Tropical Agriculture, 16:201-209.
  27. Tisdale, S.L., Nelson, W. L., Beaton, J. D. and Havlin, J. L. 1993. Soil Fertility and Fertilizers. 5th ed. Mcmillon Publishing Co., New York.
  28. Van kauwenbergh, S.J. 2001. Mineralogy and characterization of phosphate rock for direct application. International Meeting on Direct Application Rock Phosphate and Related Appropriate Technology-latest Development and Practical Experiences. Kuala Lampur, Malaysia.
  29. Van kauwenbergh, S.J. 2001. Overview of world phosphate rock production. International Meeting on Direct Application Rock Phosphate and Related Appropriate Technology-latest Development and Practical Experiences. Kuala Lampur, Malaysia.
  30. Wainwright, M. 1984. Sulfur oxidation in soils. Advances in Agronomy, 37: 349-396.
  31. Whitehouse, M. J. and Strong, W. M. 1977. Comparison of biosuper with superphosphate as a phosphatic fertilizer for wheat. Queensland Agric. Animal Sci., 34(2): 205-211.
  32. Whitelaw, M. A., T. Y. Harden and G. L. Bender. 1997. Plant growth promotion of wheat inoculated with penicillium radicum sp. Nov. Austrialian Journal of Soil Research. 38:291-300.
  33. K., T. Singh. 1991. Phosphorus solubilization by microbial isolate from a calcifluvent. Journal of Indian Society of Soil Science. 39:89-93.
  34. Yahya, A. J. and S. K. Al-Azawi. 1989. Occurrence of phosphate solubilizing bacteria in some Iraqi soils. Plant and Soil. 117:135-141.