تأثیر مقدار و زمان مصرف نیتروژن بر عملکرد، اجزاء عملکرد و میزان روغن کنجد در منطقه جیرفت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

2 مربی پژوهش موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

3 استادیار پژوهش موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

به دلیل اهمیت کشت کنجد به عنوان گیاهی روغنی و با هدف بررسی تأثیر مقادیر و زمان­های مختلف مصرف نیتروژن بر عملکرد کمی و کیفی این محصول، آزمایشی به صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو سال زراعی از تیر ماه 1388 در منطقه جیرفت بر روی رقم JL-13 اجرا گردید. فاکتور اول شامل پنج سطح نیتروژن (صفر،25، 50، 75 و 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار ) از منبع اوره و فاکتور دوم زمان مصرف نیتروژن (دو تقسیط پیش از کشت + قبل گلدهی و سه تقسیط: پیش از کشت + قبل از گلدهی + قبل از کپسول دهی) در مقادیر مساوی تقسیط بود. هر کرت شامل چهار خط کشت به طول 5 متر بود. از هر کرت دو خط وسط برداشت شد و اجزاء عملکرد، عملکرد دانه، درصد روغن، وزن هزار دانه و درصد نیتروژن در دانه اندازه گیری شد. میزان جذب و کارایی زراعی نیتروژن محاسبه گردید. نتایج نشان داد تأثیر تقسیط نیتروژن بر عملکرد و اجزاء آن معنی­دار نبود. کاربرد نیتروژن سبب افزایش معنی­دار عملکرد دانه، اجزاء آن و کارایی زراعی نیتروژن شد. با مصرف 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، بیشترین عملکرد دانه (1137 کیلوگرم در هکتار) و روغن (602 کیلوگرم در هکتار) بدست آمد. بنابراین تحت شرایط این آزمایش تقسیط دو مرحله ای 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن قابل توصیه است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Rate and Time of Nitrogen Application on Yield, Yield Components, and Oil Content of Sesame in Jiroft Area

نویسندگان [English]

  • A. Sabbah 1
  • F. Nourgholipour 2
  • A. Ghaffari Nejad 3
1 M. Sc. Of soil science, soil and water research department, Kerman Agricultural Natural resources research and education center, AREEO, Kerman, Iran
2 Researcher, Soil and Water research institute, AREEO, Karaj, Iran
3 Assistant professor, Soil and Water research institute, AREEO, Karaj, Iran
چکیده [English]

Due to the importance of sesame as an oil crop, in order to investigate the effects of different levels and application time of nitrogen (N) on quantitative and qualitative yield of this crop, an experiment was conducted in two successive years from July 2009, on JL-13 variety in Jiroft. Experimental design was factorial with Completely Randomized Block Design (CRBD) with three replications. Treatments were 5 levels of nitrogen (0, 25, 50, 75, 100 kg N ha-1) as urea and split application of N (two splits: before planting and before flowering; and 3 splits: before planting+ before flowering + before seed pods).  Every plot contained four planting rows (five meters length). Spacing between two rows and plants were 50 and 10 cm, respectively. Two central rows were cut for yield and yield components determination. N absorption and nitrogen agronomic efficiency were also measured.  Results showed that the effect of N splitting on yield, yield components, and oil content of sesame was not significant. Nitrogen application increased seed yield, yield component, and N agronomic efficiency significantly. Application of  75 kg N ha-1  resulted in the highest seed  and oil yield, i.e. 1137 and 602 kg ha-1,  respectively. Thus, under the condition of this experiment, application of 75 kg N ha-1 in two splits is recommendable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nitrogen level
  • Nitrogen agronomic efficiency
  • split application

مراجع

  1. عبادزاده، ح. ر.، ک. احمدی، ش. محمدنیا افروزی، ر. ع. طاقانی، ا. مرادی اسلامی، م. عباسی و ش. یاری.1394. آمارنامه کشاورزی . وزارت جهادکشاورزی، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات،
  2. احمدی، م.  و م. ج. بحرانی. 1388. تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکردو میزان روغن دانه ارقام کنجد در منطقه بوشهر. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال سیزدهم، شماره چهل و هشتم، 123-131.
  3. الحانی, ا و ح. حقیقت نیا. ۱۳۸۵، تعیین میزان و زمان مصرف نیتروژن در لاین های پیشرفته کنجد در داراب، نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات، کرج، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر،
  4. حقیقت نیا، ح. 1386. بررسی تعیین میزان و زمان مصرف ازت در لاین‌های پیشرفته کنجد در داراب. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی، شماره ثبت  ۹۰۲/‎۸۶ مورخ ۱۶/۰۸/‎۸۶، موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران..
  5. علی احیایی، م. و ع.ا. بهبهانی­زاده.1376. شرح روش­های تجزیه شیمیایی خاک. نشریه شماره 1024، جلد دوم، موسسه تحقیقات خاک و آب.
  6. غفاری نژاد، س. ع.1389. تأثیر سطوح و منابع ازت بر عملکرد، اجزاء عملکرد و میزان روغن کنجد در منطقه جیرفت. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی، شماره ثبت ۱۳۴۴/‎۸۹ مورخ ۲۷/۱۰/‎۸۹موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران
  7. کاویانی، ا. 1374. بررسی اثر عناصر پر مصرف (NPK) و کود دامی بر کنجد رقم محلی برازجان. گزارش پژوهشی بخش تحقیقات خاک و آب، استان بوشهر
  8. کاویانی، ا. 1373. تعیین نیاز غذایی کنجد توده محلی برازجان. گزارش پژوهشی بخش تحقیقات خاک وآب مرکز تحقیقات کشاورزی بوشهر.
  9. ملکوتی، م. ج و م. ن . غیبی. 1379. تعیین حد بحرانی عناصر غذایی مؤثر درخاک، گیاه و میوه در راستای افزایش عملکرد کمی و کیفی محصولات استراتژیک کشور. انتشارات نشر آموزش کشاورزی. کرج.  صفحه 5.
  10.  ناصری، ف. 1375. دانه­های روغنی. ترجمه، انتشارات آستان قدس رضوی. مشهد، ایران. 816 ص.
  11. Damdar, R. R., V. M. Bhale and K. M. Deshmukh. 2016. Effect of irrigation and nitrogen levels on consumptive use, water use efficiency, available nutrients and uptake of summer sesame (Sesamum indicum L.). International Journal of Agricultural Sciences. 12(1):28-31.
  12. El Mahdi, A. R. A. 2008.Response of sesame to nitrogen and phosphorus fertilization in Northern Sudan. Journal of Applied Biosciences. 8:304-308.
  13. El-Nakhlawy, F. S. and M. A. Shaheen .2009. Response of seed yield, yield components and oil content to the sesame cultivar and nitrogen fertilizer rate diversity. Electronic Journal of Environmental, Agricultural and Food Chemistry. 8(4): 287-293.
  14. Ghosh, D.C., and, A.K., Patra. 1994. Effect of plant density and fertility levels on productivity and economics of summer sesame (Sesame indicum ) . Indian J. Agron. 39: 71-75.
  15. Goodroad, L.L., and M.D., Jellum. 1988. Effect of N fertilizer rate and soil pH on N efficiency in corn. Plant Soil. 106:85-89.
  16. Haruna, I. M. and A. Usman (2005). Agronomic practices that enhances increased yield and seed quality of sesame (Sesamum indicum L.). A paper presented at the: Agric. Transformation Day (sesame and rice) organized by OLAM Nig. Ltd.  Held at Agro Millers Ltd. Compound, Uni- Agric. Road, Makurdi, 4th Feb., 2005.
  17. Haruna, I. 2011.Growth and yield of sesame (Sesamum indicum L.) as affected by poultry manure, nitrogen and phosphorus at Samaru, Nigeria. J. Anim. Plant Sci. 21: 653-659.
  18. Ibrahim, M., Y. Jamal, A. Basir, M. Adnan, I.u. Rahman, I. Ali khan and Attaullah. 2016. Response of Sesame (Sesamum indicum l.) to various levels of Nitrogen and Phosphorus in agro-climatic condition of Peshawar. Pure and Applied Biology. 5 (1): 121-126.
  19. Kumar, A., & T.N. Prasad.1993. Response of summer sesame (Sesamum indicum) to irrigation and nitrogen in calcareous soil. Ind. J. Agron. 38(1):145-147.
  20. Malik, M. A., M. F. Saleem M. A. Cheema and S. Ahmed. 2003. Influence of different nitrogen levels on productivity of sesame (Sesamum indicum L.) under varying planting patterns. Int. J. Agric. Biol 5(4): 490-492.
  21. Mitchel, G. A., F. T. Bingham and D. M. Yermanou. 1974. Growth, mineral composition and seed characteristics of Sesame as affected by nitrogen, phosphorous and potassium nutrition. Soil Sci. Soc. Am. Proc. 38: 925-931.
  22. Muhamman, M. A. and D. T. Gungula. 2008. Growth parameters of sesame (sesamum indicum L.) as affected by nitrogen and phosphorous levels in mubi. Nigeria. J. of Sus. Dev. In Agric. Env. 3(2): 80 – 86.
  23. Mujaya, I. and O. Yerokun. 2003. Response of sesame (Sesamum indicum L.) to plant population and nitrogen fertilizer in north-central Zimbabwe." Sesame and Safflower Newsletter.18: 64-69.
  24. Nageshwar, L., S. K., Sarawgi, R.S., Tripathi, M.C. Bhambri, & N. Lal.1995. Effect of nitrogen, potassium and sulphur on seed yield, nutrient uptake, quality and economics. Ind. J. Agron. 40(2): 333-335.
  25. Patel, H.K., Patel, R.M., Desai, C.K., and H.B. Patel. 2014. Response of summer sesamum (Sesamum indicum L.) to different spacings and levels of nitrogen under north Gujarat condition. International Journal of Agricultural Sciences. 10 (1): 336-343.
  26. Rao, V.P. 1993. Oil production function and economic optima for sesame from irrigation, nitrogen and phosphorus. Annals Agric. Res. 14(2): 136-142.
  27. Shehu, H., C. Ezekiel, J. Kwari & M. Sandabe .2010. Agronomic Efficiency of N, P and K Fertilization in sesame (Sesamum indicum) in Mubi Region, Adamawa State, Nigeria. Nature and Science, 8: 257-260.
  28. Shewale, T. T., D. R. Attarde, P. S. Pol and R. D. Bonde. 1995. Effects of rate and time of Nitrogen application on yield of Sesamus varieties. J. of Maharashtra Agricultural Universities. 20 (2): 215-217.
  29. Singh, H. and M. L. Gupta. 1960. Effect of N, P and K on the yield and oil content of Sesam. Indian J. of agronomy. 4: 176-181.
  30. Subramanian, A. S. S. and R. Kulandaiveive. 1997. Yield of sesamum (sesamum indicum L.) to nitrogen fertilizer application. India Agriculturalist. 23: 43 – 49.
  31. Tiwari, K.P., K.N., Namdeo, and M.L. Tripathi.1994. Production potential of sesame cultivars under different fertility levels. Crop Research Hisar. 7(1): 34-38.
پژوهش های خاک
دوره 31، شماره 2
شهریور 1396
صفحه 167-176

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار