مطالعه کانی‎شناسی رسی خاک‎های واقع بر سطوح مختلف ژئومرفیک در منطقه‌ی ساردوئیه-‌جیرفت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت

2 استادیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت

چکیده

کانی­شناسی به­عنوان یکی از مهمترین ویژگی­های خاک بسته به توپوگرافی تغییر می­کند. هر کانی رسی دارای خصوصیات منحصر به فردی است و بر حسب اینکه هر کدام چقدر در خاک وجود داشته باشند خصوصیات آن خاک تحت تأثیر کانی یا کانی­های رسی غالب قرار می­گیرد. تحقیق حاضر به منظور مطالعه کانی­شناسی رسی خاک­های منطقه­ی ساردوئیه-جیرفت در سطوح مختلف ژئومرفیک انجام گرفت. رژیم رطوبتی و حرارتی منطقه، به ترتیب زریک و مزیک می­باشد. اشکال اراضی پدیمنت سنگی، تپه، پدیمنت پوشیده، دشت آبرفتی و اراضی پست در منطقه شناسایی گردید و هر شکل اراضی بر اساس میزان پایداری، به سطوح مختلف ژئومرفیک تقسیم گردید. بر روی هر سطح ژئومرفیک، یک خاکرخ شاهد حفر، تشریح و نمونه­برداری شد. نمونه­های خاک تحت آزمایش­های کانی­شناسی رسی قرار گرفتند. نتایج حاکی از وجود کانی­های رسی ایلیت، کلریت، اسمکتیت، ورمی­کولیت، پالیگورسکیت و کائولینیت می­باشد. کانی اسمکتیت کانی غالب در خاک­های منطقه می­باشد که از هوادیدگی کانی ایلیت و کلریت تشکیل شده است و از طرفی، در سطح اراضی پست منشاء اتیژنیک دارد. کانی پالیگورسکیت در سطح پایدار پدیمنت پوشیده و در افق کلسیک مشاهده گردید. کانی ورمی­کولیت در اراضی پست به دلیل وجود رطوبت زیاد از تبدیل کانی ایلیت ایجاد شده است. به نظر می­رسد که کانی­های کلریت، ایلیت و کائولینیت در خاک­های منطقه تنها از مواد مادری به ارث رسیده­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Clay Mineralogy Studies of Soils Located on Different Geomorphic Surfaces in Sarduieh-Jiroft Area

نویسندگان [English]

  • S. Sanjari 1
  • N. Boroumand 2
1 Lecturer, Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, University of Jiroft, Kerman, Iran
2 Assistant Professor, Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, University of Jiroft, Kerman, Iran
چکیده [English]

Mineralogy, as one of the most important characteristics of soils, varies according to topography. Each clay mineral has unique properties, which influence the overall properties of the soils. The objective of the present study was to investigate soils clay mineralogy in relation to geomorphic surfaces in Sarduieh-Jiroft area. Soil moisture and temperature regimes of the area are xeric and mesic, respectively. Rock pediment, hill, mantled pediment, alluvial plain, and lowland landforms were indentified. Each landform was divided into different surfaces due to geomorphic stability. One representative pedon was studied and sampled on each geomorphic surface. Clay mineralogy analyses were performed on soil samples. The results showed that illite, chlorite, smectite, vermiculite, palygorskite and kaolinite clay minerals were present. Smectite mineral was dominant in the soil of the region as the product of illite and chlorite weathering, and, in lowland surfaces, it had authigenic source. Palygorskite was observed in the stable mantled pediment surface and in calcic horizon. Vermiculite mineral were formed in the lowland due to high humidity of illite mineral transformation. Chlorite, illite, and kaolinite clay minerals seemed to have been inherited from parent material.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geomorphology
  • Smectite
  • Inherited

مراجع

  1. سنجری، ص.، م.ه.  فرپور، م. کریمیان اقبال، و ع. اسفندیار‎پور بروجنی. 1390. نحوه­ی تشکیل، میکرومرفولوژی و کانی‎شناسی رسی خاک‎های واقع بر سطوح ژئومرفیک گوناگون در منطقه­ی جیرفت. نشریه آب و خاک مشهد، شماره 2، ص 411-425.
  2. سنجری، ص.، م.ه.  فرپور، ع. اسفندیار‎پور بروجنی و م. کریمیان اقبال. 1390. مقایسه­ی میکرومرفولوژی و کانی­شناسی رسی خاک­های قدیمی و عهد حاضر در منطقه­ی جیرفت. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، شماره 58، صفحه 173-185.
  3. صالحی، م.ح.، ح. خادمی، و م. کریمیان اقبال. 1382. شناسایی و نحوه تشکیل کانی‎های رسی در خاک‎های منطقه فرخ شهر، استان چهارمحال و بختیاری. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، شماره 1، صفحه 73-89.
  4. فرپور م.ه.، و م. ایران نژاد. 1390. بررسی چگونگی تشکیل، کانی شناسی رسی و ریخت شناسی خاک­های قدیمی واقع بر مخروط افکنه گیودری رفسنجان. مجله بلور شناسی و کانی شناسی ایران، شماره 4، ص 761-772.
  5. کریم زاده، ح.ر.، ا. جلالیان، و ح. خادمی. 1383. مطالعه کانی­های رسی خاک­های گچی زمین ریخت­های مختلف در منطقه شرق اصفهان. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، شماره 1، صفحه 73-92.
  6. کریم زاده، ح.ر.، ح. خادمی، و ا. بیات. 1390. کانی­های رسی در دو خاک قدیمی روی سطوح زمین­ریخت شرق اصفهان. مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران، شماره 1، ص 45-58.
  7. نورایی، ک. 1388. نحوه تشکیل و رده‎بندی خاک‎های ردیف پستی و بلندی سیرچ-کله شور در حوزه لوت. پایان‎نامه کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، 127 ص.
  8. Abbaslou, H., and A. Abtahi. 2007. Origin and distribution of clay minerals in calcareous, gypsiferous, saline soils and sediments of Bakhtegan Lake bank, southern Iran. Iran Agric Res 25:71–86.
  9. Abtahi, A. 1980. Soil genesis as affected by topography and time in highly calcareous parent material under semiarid conditions in Iran. Soil Sci. Soc. Am. J. 44: 329-336.
  10. Birkeland, P.W. 1990. Soils and Geomorphology. Oxford University Press, Inc., NewYork.
  11. Bouyoucos, G.J. 1962. Hydrometer method improved for making particle size analysis of soil. Agron. J. 54: 464-465.
  12. Brady, N.C. 1990. The nature and properties of soils. 10th ed., Macmillan Publishing Company.
  13. Dixon, J.B. 1989. Kaolin and Serpentine group minerals In: J.B. Dixon, and S.B. Weed (ed) Minerals in soil environments, Soil. Sci. Soc. Am. J. Madison. Wisconsin, 551-634.
  14. Fanning, D.S., V.Z. Keramidas, and M.A. Desoky. 1989. Micas. P: 551-634.In Dixon J. B., Weed S.B., "Minerals in soil environment' (2nd) SSSA.Book series. Madison. WI.
  15. Farpoor, M.H., H. Khademi, and M.K. Eghbal. 2002. Genesis and distribution palygorskite and associated clay minerals in Rafsanjan soils on different geomorphic surface. Iran Agric. Res. 21: 39-60.
  16. Farpoor, M.H., and M. Irannejad. 2011. Soil genesis and clay mineralogy on Aliabbas River Alluvial Fan, Kerman Province. doi: 10.1007/s12517-011-0395-3.
  17. Graham, R.C., and S.W. Boul. 1990. Soil-geomorphic relations on the Blue Ridge Front. II. Soil characteristics and pedogenesis. Soil Sci. Soc. Am. J. 54: 1188-1194.
  18. Jackson, M.L. 1975. Soil Chemical Analysis-advanced Course. Univ. of Wisonsin College of Agric., Dept of Soils Sci., Madison, WI.
  19. Jimenez-Espinosa, R., and J. Jimenez-Millan. 2003. Calcrete development in Mediterranean colluvial carbonate system from SE Spain. Journal of Arid Environments 53: 479-489.
  20. Khademi, H., and A.R. Mermut. 1998. Source of palygorskite in gypsiferous aridisols and associated sediments from central Iran. Clay Miner. 33: 561-578.
  21. Khormali, F., and A. Abtahi. 2003. Origin and distribution of clay minerals in calcareous arid and semiarid soils of Fars Province, Southern Iran. Clay Miner. 38: 511-527.
  22. Khormali, F., A. Abtahi., S. Mahmoodi., and G. Stoops. 2003. Argillic horizon development in calcareous soils of arid and semiarid regions of southern Iran. Catena, 53: 273-301.
  23. Kittrik, J.A., and E.W. Hope. 1963. A procedure for the particle size separation of soil for X-ray diffraction analysis. Soil Sci. Soc. 96: 312-325.
  24. Lee, B.D., S.K. Sears, R.C. Graham, C. Amrhein, and H. Vali. 2003. Secondary mineral genesis from chlorite and serpentine in an ultramafic soil toposequence. Soil. Sci. Soc. Am. J. 67:1309-1317.
  25. Mahjoory, R.A. 1975. Clay mineralogy, physical and chemical properties of some soils in arid regions of Iran. Soil Sci. Soc. Am. Proc. 39: 1157-1164.
  26. Moazallahi, M., and M.H. Farpoor. 2012. Soil genesis and clay mineralogy along the xeric–aridic climotoposequence, south central Iran. Journal of Agricultural Science and Technology, Tarbiat Modarres, Tehran, Iran, 14: 683-696.
  27. Moore, D.M., and R.C. Reynolds. 1989. X-ray diffraction and the identification and analysis of clay minerals. 2nd ed., Oxford Univ. Press, New York, NY. 378p.
  28. Nelson, R.E. 1982. Carbonate and Gypsum. P. 181-196. In: A. L. Page et al.(ed), Methods of Soil Analysis. Part II. 2nd ed., Agron. Monogar. No: 9, ASA and SSSA. Madison, WI.
  29. Nelson, D.W., and L.E. Sommers. 1982. Total Carbon, Organic Carbon and Organic Matter. pp. 539-577. In: A.L. Page et al., (Ed), Methods of Soil Analisis. Part II. 2nd ed., Agron. Monogar. No: 9, ASA and SSSA. Madison, WI.
  30. Salehi, M.H., H. Khademi, and M.K. Eghbal. 2002. Genesis of Clay Minerals in Soils from Chaharmehal Bakhtiari Province, Iran. Book of Abstracts of the Conference on Sustainable Use and Management of Soils in Arid and emiarid Region, September 2002. Cartagena, Spain, PP.47-48.
  31. Schoeneberger, P.J., D.A. Wysocki, E.C. Benham, and W.D. Broderson. 2002. Field book for describing and sampling soils. Natonal Soil Survey Center, Natural Resources Conservation Service, U. S. Dept. of Agriculture, Lincoln, Nebraska.
  32. Smith, B.R., and S.W. Buol. 1968. Genesis and relative weathering intensity studies in three semiarid soils. Soil Sci. Soc. Am. Proc. 32: 261-265.
  33. Soil Survey Staff. 2010. Keys to Soil Taxonomy. 11th ed., USDA.
پژوهش های خاک
دوره 28، شماره 1
شهریور 1393
صفحه 209-219

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار