تعیین و اعتبارسنجی نرم‎های تشخیص عناصر غذایی برای گندم در منطقه مغان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

2 دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

سیستم تلفیقی تشخیص و توصیه (DRIS) و روش انحراف از درصد بهینه(DOP) برای تفسیر نتایج حاصل از تجزیه برگ استفاده می­شود. در این تحقیق نمونه­های برگ از 98 مزرعه گندم در منطقه مغان استان اردبیل در سال زراعی94-93جمع­آوری شد. غلظت عناصر غذایی نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K)، کلسیم (Ca)، منیزیم (Mg)، روی (Zn)، آهن (Fe)، منگنز (Mn)، مس (Cu) و بور (B) اندازه­گیری شد. پس از گروه­بندی مزارع نمونه­برداری شده به دو گروه عملکردی بالا و پایین با استفاده از میانگین عملکرد، شاخص­هایDOP و DRIS محاسبه شدند. بر اساس میانگین شاخص­ها، ترتیب نیاز عناصر غذایی برای مزارع با عملکرد پایین در روش DOP به‌صورت Zn > Cu > Fe > Mn > P > N > K = Ca > Mg > B و در روش DRIS به‌صورت Zn > Cu = Fe = Mn > P = N > B > K > Mg > Ca  تعیین گردید. با توجه به منفی شدن شاخص­های عناصر غذایی کم مصرف (Zn, Fe, Mnو Cu) در مزارع گندم، آزمون اعتبارسنجی مزرعه­ای با محلول‌پاشی این عناصر در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در دو مزرعه با تعداد کل 96 کرت در سال زراعی 95-1394 اجرا گردید. نتایج آزمون نشان داد که شاخص­های DRISو DOP به طور چشم­گیری کاهش پیدا کردند و عناصر غذایی کم مصرف از اولویت­های اول نیازمندی به اولویت­های انتهایی منتقل شدند که نشان دهنده افزایش غلظت این عناصر غذایی در بافت­های گیاهی و متعادل­تر شدن غلظت عناصر غذایی بود. بعد از محلول­پاشی عناصر کم مصرف ترتیب نیاز به عناصر غذایی در روش DRIS به‌صورت Mg > P > N = K > Fe = B > Mn = Zn > Ca = Cu و در روشDOP ترتیب Mg > N >Mn > P > K = Fe = Cu > Zn = B > Ca حاصل گردید. تیمار عناصر غذایی کم مصرف در آزمون اعتبارسنجی با متعادل سازی عناصر غذایی منجربه افزایش 28 درصدی در عملکرد شد. چون در منطقه مغان عناصر غذایی کم مصرف به ویژه Zn در اولویت‌های نخست کمبود قرار دارند، بنابراین، برای گندم در این منطقه، همراه با مصرف کودهای فسفر و نیتروژن، عناصر غذایی کم­مصرف نیز باید مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determination and Validation of Diagnosis Norms of Nutrients for Wheat in Moghan Region

نویسندگان [English]

  • A. Geiklooi 1
  • A. Reyhanitabar 2
  • N. Najafi 2
1 PhD. Student, Dept. of Soil Science, Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran
2 Associate Professor, Dept. of Soil Science, Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

The diagnosis and recommendation integrated system (DRIS) and deviation of optimal percentage (DOP) methods are used for interpreting the results of leaf analysis. In the present study, leaf samples from 98 wheat fields were collected in Moghan region of Ardebil province in 2014-2015. The nitrogen (N), phosphorus (P), potassium (K), calcium (Ca), magnesium (Mg), zinc (Zn), iron (Fe), manganese (Mn), copper (Cu) and boron (B) concentrations were determined. The wheat fields were grouped into high- and low-yielding subpopulation by using mean ± SD; then, the DOP and DRIS indexes were calculated. Based on the DOP and DRIS indices, the nutrient requirement order were determined as: Zn> Cu> Fe> Mn> P> N> K = Ca> Mg> B, and Zn> Mn = Fe = Cu> N = P> B > K> Mg > Ca, respectively. These results showed that there was a high degree of similarity between the two methods in interpreting the results of leaf analysis. After identifying the negative indices of some micronutrients (Zn, Fe, Mn, and Cu), a factorial field validation experiment was conducted with foliar application of Fe, Zn, Cu, and Mn using a randomized complete block design with three replications in two separate fields, with a total number of 96 plots, in 2015-2016. The results of the validation experiment showed marked decrease in the DRIS and DOP indices, indicating a more balanced concentration of nutrients. The order of the nutrients requirement in the DRIS method was Mg> P> N = K> Fe = B> Mn = Zn> Ca = Cu and in the DOP method Mg > N > Mn > P > K = Fe = Cu > Zn = B > Ca, which indicated the correct diagnosis of micronutrients deficiency by both studied methods. Micronutrients treatment in the validation test led to 28% increase in yield by balancing the nutrients. Since micronutrients, especially Zn, ranked the first priority of the deficiency for wheat in Moghan area, micronutrients should be used along with the phosphorus and nitrogen fertilizers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moghan plain
  • Nutrient status
  • Micronutrients

مراجع

  1. احمدی، ک.، ح. قلیزاده، ح. عبادزاده، ر. حسین پور، ه. عبدشاه، آ. کاظمیان، و م. رفیعی.1396. آمارنامه کشاورزی جلد اول محصولات زراعی سال زراعی 95-94، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات، 117 صفحه.
  2. امامی، ع. 1375. روش‌های تجزیه گیاه. نشریه فنی شماره 98. مؤسسه تحقیقات خاک وآب، تهران.
  3. دردی پور، ا.، پ. امامی، ع. دریاشناس. 1391. ارزیابی تعادل تغذیه­ای در باغ­های هلو با روش انحراف از درصد بهینه (DOP). مجله مدیریت خاک و تولید پایدار 2(1):94-79
  4. دریاشناس، ع.م.، و ح. رضایی. 1389. تعیین نرم­های استاندارد DRIS برای چغندر­قند پائیزه در استان خوزستان. مجله چغندرقند. 26 (2): 204-185
  5. صمدی، ع.، و ع. مجیدی. 1389. ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻋﺪاد ﻣﺮﺟﻊ روش ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﻮﺻﻴﻪ (DRIS) و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آن با روش اﻧﺤﺮاف از درﺻﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪ (DOP) در اﻧﮕﻮر ﺳﻔﻴﺪ ﺑﻴﺪاﻧﻪ. ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوهش­های ﺧﺎک (علوم ﺧﺎک و آب)، 24( 2): 105-89
  6. علی احیایی، م.، و ع. بهبهانی­زاده. 1372. شرح روش­های تجزیه شیمیایی خاک، نشریه 893، انتشارات موسسه تحقیقات خاک و آب، 127 صفحه.
  7. فیضی اصل، و ا . بایبوردی، .١٣٨٤. تعیین نرم­های نظام تلفیقی تشخیص و توصیه(DRIS) برای تشخیص وضعیت تغذیه­ای و مطالعه تعادل عناصر غذایی گندم آبی در استان آذربایجان شرقی. مجله علوم زراعی ایران، 7(4): 309-298
  8. فیضی زاده، م.، ع. صمدی. 1395. مقایسه روش انحراف از درصد بهینه (DOP) و روش تلفیقی تشخیص و توصیه(DRIS)برای ارزیابی تعادل تغذیه‌ای پیاز در استان آذربایجان غربی. نشریه دانش آّب و خاک 25(2): 286-271
  9. قریشی، س.ج.،ا. سپهر، و ع. صمدی. 1396. ارزیابی وضعیت تغذیه­ای هندوانه با استفاده ازروش تلفیقی تشخیص و توصیه(DRIS)در آذربایجان غربی. نشریه مدیریت خاک و تولید پایدار. 7(3):180-167
  10. ملکوتی، م.ج.، پ. کشاورز، ن. کریمیان. 1387. روش جامع تشخیص و توصیه بهینه کود برای کشاورزی پایدار. اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه تربیت مدرس، ایران. 755 صفحه
  11. ملکوتی، م.ج.، م.م. طهرانی. 1378. نقش ریزمغذی­ها در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی، عناصر خرد با تاثیر کلان". انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، ایران. 301 صفحه
  12. ﻣﻠﮑﻮﺗﯽ، م.ج.، ن.ک. کریمیان و پ. کشاورز. 1384. روش تشخیص ﮐﻤﺒﻮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن و ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮐﻮدی و برآورد نیاز کودی گیاهان. اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه تربیت مدرس، ایران. 211 صفحه
  13. میران، ن.، و ع. صمدی. 1391. ارزیابی وضعیت تغذیه ای چغندرقند با استفاده از روش DRIS و مقایسه آن با روش DOP در استان آذربایجان غربی. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، 61: 206
  14. -197Beaufils, E.R. 1973. Diagnosis and recommendation integrated system (DRIS).Pietermaritizburg: University of Natal., 132 p. (Soil Science Bulletin, 1).
  15. Bell, R.W., and B. Dell. 2008. Micronutrients for Sustainable Food, Feed, Fiber and Bioenergy Production. International Fertilizer Industry Association (IFA), Paris, France.
  16. Fageria N.K., V.C. Baligar, and R.B. Clark. 2002. Micronutrients in crop production. Advances in Agronomy, 77:185–268.
  17. Hallmark, W.B., and R.B. Beverly.1991. Review – An update in the use of the Diagnosis and Recommendation Integrated System. Journal of Fertilizer Issues, 8:74-88.
  18. Hartz, T.K., E.M. Miyao, and J.G. Valencia.1998. Evaluation of the nutritional status of processing tomato. Horticulture Science Alexandrian, 33: 830-832.
  19. Junior, R.A.R., and P.H. Monnerat. 2003.  DRIS norms validation for sugarcane crop. Pesquisa Agropecuária Brasileira, 38(3):379-385
  20. Kizilgoz, I., and E. Sakin.2010. The effects of increased phosphorus application on shoot dry matter, shoot P and Zn concentrations in wheat (Triticum durum L.) and maize (Zea mays L.) grown in a calcareous soil. African Journal of Biochemistry, 9(36): 5893-5896.
  21. Kumar, P., R.K. Yadava, B. Gollen, S. Kumar, R.K. Verma, and S. Yadav. 2011. Nutritional Contents and Medicinal Properties of Wheat: A Review. Life Sciences and Medicine Research, Vol. 2011: LSMR-22.
  22. Montañés, L., L. Heras, J. Abadía, and M. Sanz.1993. Plant analysis interpretation based on a new index: deviation from optimum percentage (DOP). Journal of Plant Nutrition, 16: 1289-1308
  23. Mourao Filho, F.A.A. 2004. DRIS: Concepts and applications on nutritional diagnosis in fruit crops. Scientia Agricola, 61: 550-560.
  24. Silveria, C.P., G.R. Nachtigall, and F.A. Monteiro. 2005. Norms for the diagnosis and recommendation integrated system for signal grass. Science of Food and Agriculture, 62: 513-519.
  25. Wairegi, L., and P. Asten.2011. Norms for multivariate diagnosis of nutrient Imbalance in the East African and highland Bananas (MUSA SPP. AAA). Journal of Plant Nutrition, 34:1453–1472.
  26. Walworth, J.L. and Sumner, M.E. 1987. The diagnosis and recommendation integrated system (DRIS). Adv. Soil Sci. 6:149-188.
  27. Walworth, J.L., H.J. Wooddard, and M.E. Sumner. 1988. Generation of corn tissue norms from a small, high-yield data base. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 19: 563-577.
پژوهش های خاک
دوره 32، شماره 3
آذر 1397
صفحه 319-329

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار